Shinpanzat tė cilat jetojnė nė savanen e Afrikes
perendimore ėshtė zbuluar se janė duke i bėrė hapat e parė nė zbulimin e
shkrimit. Shimpanzat nė pytje janė duke pėrdorur vegla sikur laps dhe duke
vepruar me ato nė mėnyra qė paraqesin shenja tė kuptimit tė shkrimit. Procesi i
vėzhguar shumė fazor, dhe i dokumentuar nga hulumtuesit nė Senegal tė cilėt janė
duke i pėrcjellur kėto shimpanza qė disa vite, mund tė na tregon se si njeriu e
ka zbuluar shkrimin nė tė kaluaren.
Observimi gjithashtu i jep peshė
debatit se femrat nė shoqeri janė invotueset dhe komunikueset
kreative.
Duke i pėrdorur dhėmbėt dhe gishtat, shimpanzat femnore e
largojnė njė copė tė deges duke e mbrehur njė anė. Pastaj, duke e kapur "lapsin"
me njė dorė, me gishta sikur njeriu, ato janė vėzhguar duke krijuar simbole tė
gėrvishtura nė fleta tė gjetheve.
Nė njė rast tė vėzhguar, femra
shimpanzė ia ka dorėzuar gjeten me "simbol" njė shimpanzės tjetėr mashkullore me
ē'rast ai ėshtė nisur pėr ta kryer njė punė.
Shkencėtarėt kanė
dokumentuar qė njė kohė tė gjatė se shimpanzat pėrdorin vegla, por kėto raste
ishin mė shumė pėr mbledhjen e ushqimit, dhe jo pėr komunikim.
Pėr ta
vėrtetuar kėtė, linguistet qė i studijojnė shtazėt duhet ti analizojnė simbolet
nė gjete, por pėr fat tė keq, hulumtuesit nė Senegal pohojnė se shimpanzat i
kanė ngrėnė gjethet menjeherė pas pėrdorimit.
Ky lajm vjen disa ditė pasi
qė shimpantaz janė vėzhguar duke pėrdorur shtiza pėr gjyeti.
20.03.14 7:36 by zyrtare
Calendar
